Obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Niemieckich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady w Treblince, 14.06.2024

Uroczystość rozpoczął utwór Władysława Szlegla „Mała stacja Treblinki” w aranżacji Witolda Radomskiego.

Witając przybyłych gości Edward Kopówka – dyrektor Muzeum Treblinka - powiedział:

- Po raz czwarty spotykamy się, by uczcić Pamięć Ofiar Niemieckich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Obchody tej uroczystości wyznaczono na 14 czerwca. Tego dnia w 1940 r. do obozu koncentracyjnego Auschwitz przybył pierwszy transport polskich więźniów politycznych. Ta pierwsza grupa więźniów dotarła do obozu z Tarnowa. Wśród 728 osób byli żołnierze Wojska Polskiego, członkowie organizacji niepodległościowych, harcerze, studenci a także niewielka grupa polskich Żydów. Dzień ten przyjmuje się jako rozpoczęcie funkcjonowania Konzentrationslager Auschwitz. Obóz Zagłady Treblinka II, stał się jednym z najistotniejszych miejsc martyrologii na świecie. Zamordowano w nim blisko 900 tysięcy Żydów z Polski i wielu europejskich krajów, Polaków oraz około 3 tysiące Romów i Sinti. Obóz Pracy Treblinka I pochłonął 10 tysięcy ofiar - byli to Polacy, Żydzi, Romowie i Sinti. Za każdą ofiarą stoi cierpienie, jakie nigdy nie powinno mieć miejsca. Mimo ciągłych nawoływań „Nigdy więcej” wiele osób nadal doświadcza działań wojennych. W tym szczególnym dniu pragniemy oddać hołd wszystkim pomordowanym podczas II wojny światowej. W naszej instytucji pielęgnujemy pamięć o nich i przypominamy zwiedzającym, w sposób szczególny młodym osobom, o tolerancji wobec drugiego człowieka.

Za zaangażowanie w działania mające na celu zbadanie zbrodni dokonanych w obozach Treblinki, wieloletnie wspieranie działań muzeum Treblinka w propagowanie historii tego miejsca oraz owocną współpracę medalem „Zasłużony dla Muzeum Treblinka” został odznaczony Krzysztof Bukowski.

Członkowie Zarządu Głównego Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych odznaczyli Edwarda Kopówkę jubileuszową odznaką kombatancką „Polska Niepodległa – 1918”.

Za udział w utrwalaniu pamięci i przekazywaniu młodym pokoleniom wiedzy historycznej dotyczącej Holokaustu dyplomy uznania otrzymały: Anna Remiszewska, Ilona Sadowska i Monika Samuel.

Kolejna część uroczystości była poświęcona mieszkańcom Drohiczyna zamordowanym w obozie zagłady Treblinka II. Dzieje Drohiczyna ze szczególnym uwzględnieniem historii drohiczyńskich Żydów przedstawił Robert Krakowiak.

Milena i Zbigniew Kosińscy – potomkowie Adolfa i Bronisławy Miłkowskich – opowiedzieli o ocalałej z Holokaustu Sarze Mężyńskiej.

- Na przełomie 1942 i 1943 r. rodzina Miłkowskich z Drohiczyna: Adolf, Bronisława, Maria Władysław, Lucjan, Helena, Danuta, Leontyna, Aniela i Jadwiga w swoim domu przechowali aż do wyzwolenia Sarę. Nazwali ją Zosią i otoczyli opieką na równi ze swoimi dziećmi. Sara cudem uniknęła krematoryjnego pieca, cudem którego iskierką była rodzina Miłkowskich. Uratowana Sara-Zosia Mężyńska wystąpiła do Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich o nadanie dla całej rodziny Miłkowskich tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W dniu 28 grudnia 1988 roku Instytut Yad Vashem w Jerozolimie przyznał tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata - pośmiertnie Adolfowi i Bronisławie Miłkowskim oraz czworgu z ośmiorga dzieci. Jesteśmy ich potomkami w bliższej i dalszej linii i wszyscy czujemy dumę z lekcji jaką nam dali. Lekcji trudnej, ale ważnej, której refleksją jest pytanie: dlaczego? Dlaczego ludzie ludziom zgotowali taki los? Jednocześnie dziękujemy Bogu za Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.

Dopełnieniem historii rodziny Sary-Zosi było krótkie słuchowisko przygotowanego przez Zbigniewa Kosińskiego i Kacpra Radziszewskiego w ramach konkursu IPN „Ocalić od zapomnienia”.

Ostatnim punktem części oficjalnej było przejście gości na teren upamiętnienia Obozu Zagłady i symboliczne odsłonięcie kamienia z napisem „Drohiczyn” przez przedstawicieli władz Drohiczyna, przedstawicieli rodziny ocalałej z Holokaustu Sary Mężyńskiej, potomków Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata oraz dyrektora Edwarda Kopówkę. Spośród 17 tys. głazów upamiętniających ofiary Obozu Zagłady to dwieście dwudziesty piąty kamień poświęcony społeczności żydowskiej z wybranej miejscowości.

Uroczystość zakończyło złożenie wieńców pod pomnikiem upamiętniającym Ofiary Obozu Zagłady Treblinka II i Obozu Pracy Treblinka I.

Na uroczystości obecni byli:

• Bina, Michael, Roy i Neriya Yabkowitch – potomkowie Sary-Zosi Mężyńskiej-Gold,
• członkowie rodziny Adolfa i Bronisławy Miłkowskich – Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata,
• płk Czesław Lewandowski - prezes Zarządu Głównego Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych,
• Zbigniew Gołąbek – wiceprezes Zarządu Głównego Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych,
• Zbigniew Czaplicki – pełnomocnik marszałka do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,
• Krzysztof Bukowski – prokurator IPN,
• Alicja Cichoń – kierownik Delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach,
• Iwona Kublik – burmistrz miasta Sokołów Podlaski,
• Łukasz Karpiej – zastępca wójta gminy Małkinia Górna,
• Bartłomiej Pieńkowski – wicestarosta powiatu ostrowskiego,
• Karolina Kolbuszewska – dyrektor Muzeum Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Maz.,
• Grzegorz Wodziński i Karolina Paćko – przedstawiciele Muzeum Więzienia Pawiak,
• Małgorzata Iwańska-Kania – dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sokołowie Podlaskim,
• Ewa Siwek - dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Małkini Górnej,
• Agnieszka Gaś – dyrektor Zespołu Szkół im. St. Staszica w Małkini Górnej,
• Wojciech Hadała - nauczyciel historii w Zespole Szkół im. St. Staszica w Małkini Górnej wraz z uczniami,
• Andrzej Jankowski z Fundacji Zapomniane,
• Robert Krakowiak – działacz społeczny z Drohiczyna,
• delegacja mieszkańców Drohiczyna,
• członkowie Klubu Seniora z Małkini Górnej,
• pracownicy Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944).