Tadeusz Płużański: Jak oszacować niemieckie zbrodnie na Polakach

„Krwawe Koszule” pułkownika Aleksandra Nowaczyńskiego – epopeję 8. batalionu strzelców, walczącego w Normandii w ramach 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka opisuje Rafał Surdacki. A losy Krzysztofa Flizaka, najmłodszego żołnierza gen. Władysława Andersa, późniejszego prof. kpt. US Army, przywołuje Monika Mazanek-Wilczyńska. „1 sierpnia 1944 r. około godziny 15 szedłem w odwiedziny do przyjaciela Stefana Kaweckiego, mieszkającego przy Kruczej. Nagle usłyszałem pierwsze strzały. »Boże – krzyknąłem sam do siebie – już się zaczęło!«” – taki był początek Powstania Warszawskiego dla Jana Rosińskiego ps. „Halszka” (1917-2012) w wydanych właśnie wspomnieniach. Na polskim rynku dostępna jest również książka prof. Mariana Djordje Błażejczyka (1922-2011) „Polski czetnik. Krwawa bałkańska droga 1943-1945”. W szeregach Czarnych Koszul było ok. 200 Żydów, czyli włoskim faszystom antysemityzm był obcy. Faktem jest jednak, że „Marsz na Rzym” (wł. „Marcia su Roma”) był formą zamachu stanu, przeprowadzonego w dniach 27-29 października 1922 r., w wyniku którego władzę we Włoszech zdobył Benito Mussolini. „Dzięki Sienkiewiczowi chłopi poszli na wojnę w 1920 r. i 1939 r.” – mówi Piotr Łopuszański, autor książki „Sekrety życia pisarzy i artystów”. A niezwykłe dzieje Floriana Braunka, Wielkopolanina, który walczył w siedmiu armiach na czterech kontynentach opisuje Łukasz Cichy. Preludium zbrodni wołyńskiej – o ludobójstwie ukraińskich nacjonalistów po zajęciu przez Niemców Lwowa 30 czerwca 1941 r. i wejściu do niego Ukraińców z batalionu „Nachtigal” oraz banderowców pisze Ireneusz Lisiak. „Sztuka wydawania wyroku przed procesem” – w cyklu „Twarze sądowego bezprawia. Sędziowie Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie (1946–1955)” dr Patryk Pleskot przywołuje postać Zygmunta Wizelberga. Do Polski „ludowej” przyjechać można było niemal wyłącznie na zaproszenie najbliższych członków rodziny albo za pośrednictwem koncesjonowanych biur podróży. Jednym z takich pośredników w ruchu turystycznym z Francją była firma (z czasem wywiadowcza) Augusta Gralli z Lens w departamencie Calais w północnowschodniej Francji – pisze dr Paweł Skubisz. Twórca „Pana Samochodzika” opluwał AK-owców, Żołnierzy Wyklętych – o Zbigniewie Nienackim mówi autor książki Jarosław Molenda. Tytuł kilkusetstronicowej publikacji Roberta Radzika nosi nazwę „Walczyć jak nasi przodkowie. NZW na Mazowszu Północnym 1945-1954 w fotografiach i dokumentach” i jest fragmentem rozkazu sierż. Witolda Sieczkowskiego – „Białego” z końca 1948 r. Żołnierz, współpracownik bezpieki, kombatant – prawdziwą historię Olgierda Christy ps. „Noc” i „Leszek”, jednego z najdzielniejszych żołnierzy wileńskiego Okręgu Armii Krajowej opisuje Michał Ostapiuk. Tzw. „zbieranie ziem ruskich” to nie jest współczesny wynalazek. Już na przełomie XV i XVI w. propagowali tę ideę carowie Iwan III (1462-1505) oraz jego syn Wasyl III (1505-1533). Natrafili jednak na opór najbliższego sąsiada – Litwy. 16 września 1668 r. nastąpiła abdykacja Jana II Kazimierza Wazy, pierwszego króla Polski, który zrzekł się tronu z własnej woli. Brać szlachecka, choć niespecjalnie zaskoczona, uznała to niemal za hańbę dla narodu. Od liter jego monogramu „Ioannes Casimirus Rex” mówiono o nim „Initium Calamitatis Regni” – „Początek Nieszczęść Królestwa”. Ślub polskiej księżniczki Jadwigi Jagiellonki i bawarskiego władcy Jerzego Bogatego, który odbył się w 1475 r. w mieście Landshut, był jedną z największych imprez średniowiecznej Europy za 10 mln euro dla 10 tys. gości. Stanisław Płużański w cyklu „Sylwetki Niezłomnych” pisze o Włodzimierzu Bystrzyckim, żołnierzu Józefa Kurasia, ps. „Ogień”. W numerze także recenzje najnowszych historycznych książek. I jak zwykle świetne felietony