Duch Karola Malankiewicza czuwał nad nami

Po raz pierwszy obraz Malankiewicza był pokazywany w ostrołęckim muzeum w maju 2001 roku. Wypożyczony z okazji obchodów 170. rocznicy bitwy pod Ostrołęką, po trzech miesiącach powrócił do właściciela, ponieważ nie udało się zebrać 300 tys. zł, bo na taką kwotę wówczas był wyceniony.
- Nigdy nie straciliśmy nadziei, że obraz jednak kiedyś trafi do Ostrołęki - mówi dyrektor ostrołęckiego muzeum Maria Samsel. - Śledziłyśmy z Barbarą Kalinowską jego losy, kolejne zmiany właścicieli. Obraz ostatnio wisiał w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Na początku czerwca dowiedziałam się, że właściciel zamierza wystawić go na aukcję.
Maria Samsel opowiada, że któregoś dnia przyszła do pracy i "coś" kazało jej zatelefonować do Muzeum Wojska Polskiego i okazało się, że Dom Aukcyjny Rempex zabiera obraz na najbliższą aukcję.
- Pomyślałam wtedy, że to duch Malankiewicza czuwa nad nami - śmieje się dyrektor Samsel.
Cena wywoławcza obrazu wynosiła 190 tys. zł, ostrołęckie muzeum zaoferowało nieco niższą kwotę, ale wystarczającą, by stać się właścicielem obrazu. Dyrektor nie chciała nam podać dokładnej ceny za jaką muzeum kupiło obraz, twierdząc, że wartość muzealnych eksponatów objęta jest tajemnicą. 150 tysięcy złotych na obraz muzeum otrzyma z Ministerstwa Kultury z puli pieniędzy na wzbogacanie kolekcji muzealnych. Resztę dołoży z własnych.
- Jest to dla nas wspaniały prezent na 30-lecie muzeum, które będziemy świętować w tym roku - podkreśla Maria Samsel. - Chcemy, żeby obraz trafił jak najszybciej do naszego muzeum. Jego pojawienie się będzie ważnym wydarzeniem w Ostrołęce a nad scenariuszem tej uroczystości jeszcze pracujemy. Obraz zawiśnie w sali poświęconej powstaniu listopadowemu.

Kim był Malankiewicz

Karol Malankiewicz urodził się w 1802 r. w Galicji. Brał udział w powstaniu listopadowym jako podporucznik 2 Brygady 3 Dywizji Piechoty. Po upadku powstania, razem z resztą wojsk polskich wyemigrował do Francji. Tam zajął się pracą artystyczną i studiował malarstwo. Specjalizował się w malarstwie batalistycznym. Zmarł w Paryżu w 1877 roku.

Historia na obrazie

Obraz Malankiewicza jest pierwszym, znanym malarskim przedstawieniem ostrołęckiej batalii. Namalowany został w 1838 roku. Do Polski trafił z Francji ok. 2000 roku. Obraz przedstawia fragment bitwy rozegranej pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku w godzinach przedpołudniowych. Po prawej stronie obrazu widoczne jest płonące miasto zajęte już przez wojska rosyjskie. Powyżej miasta na piaszczystym cyplu wschodniego brzegu rzeki rozmieszczone są rosyjskie baterie ostrzeliwujące oddziały polskie stojące na prawym brzegu. Przez rzekę przerzucone są dwa mosty. Wysoki szosowy, przez który nacierają bataliony rosyjskich grenadierów, broniony przez wycofujące się oddziały 4 pułku piechoty. Poniżej widoczny jest most tzw. pływak, po którym przeprawiają się Rosjanie. Po lewej stronie widać wodza naczelnego wojsk polskich gen. Jana Skrzyneckiego. Niewykluczone, że wśród atakującej grenadierów rosyjskich piechoty polskiej jest sportretowany sam malarz. Być może jest nim przedstawiony na bliskim planie, idący na czele piechurów młodszy oficer, z wzniesioną w prawej ręce szablą i lewą ręką na temblaku.
Malarz zadbał o wierność w przedstawianiu umundurowania zarówno wojska polskiego, jak też rosyjskiego, co wskazuje, że był najprawdopodobniej uczestnikiem bitwy.

Oprac. na podstawie informacji z katalogu domu aukcyjnego Ostoya.