Dlaczego Wyszków?

Zaczynamy zatem cykl tekstów o pochodzeniu nazw miejscowości powiatu wyszkowskiego. Prosimy także naszych Czytelników o zgłaszanie pomysłów na pochodzenie nazw swoich miejscowości i przesyłanie do redakcji.

Zacznijmy od Wyszkowa

Źródła: W. Szydlik - "Pójdź Traktem Świętojańskim"; "Po ziemi wyszkowskiej" - Wyd. Edytor, K. Rymut - "Nazwy miast polskich", W. Szydlik, J. Puścian - "Puszcza Biała - Strony rodzinne", M. Baliński, T. Lipiński - "Starożytna Polska"

Wyszków należy bowiem do najstarszych miejscowości w Puszczy Białej. Nazwa Wyszków pierwotnie brzmiała "Wyżkowo", potem "Wyżków". Wyżkowo zostało założone przez biskupów płockich na przełomie XI i XII wieku. Nazwa ma pochodzenie topograficzne i odzwierciedlała położenie osady na wysokim brzegu Bugu. Pierwotna starożytna nazwa tego terenu brzmiała "Nadgórze". Późniejsza nazwa osady "Wyżkowo" wchłonęła Nadgórze oraz Zakręzie i Wygodę. Prawo do nadania miejscowości praw miejskich otrzymał w 1501 r. biskup Przerębski z rąk króla Jana Olbrachta, ale prawa miejskie nadano dopiero w 1502 roku. Wyszków od początku do naszych czasów wiąże się z istnieniem tu parafii.
W "Starożytnej Polsce" Michała Balińskiego czytamy o Wyszkowie (Viscovia) leżącym w ziemi Nurskiej. Ziemia Nurska dzieliła się na trzy powiaty: nurski, kamieńczykowski i ostrowski. Wyszków (Viscowia) leżał w powiecie, którego stolicą był dzisiejszy Kamieńczyk. "Wieś Wyszkowo należąca do dóbr stołu biskupów płoc., wyniosłszy do rzędu miast 1502r. bis. Winc. Przerębski, obdarza prawem chełmiń. czyli niem." - tak czytamy o nadaniu praw miejskich osadzie.

W literaturze spotyka się też pisownię Vysskowo - nazwa notowana w XIII w., około 1240 roku. W średniowieczu zaś brzmiała: Wyszkowo. Ta nazwa wyprowadzana jest też od nazwy osobowej czyli odimiennej Wyszek. Nazwy osobowe powstawały przez skrócenie imion - w tym wypadku imion Wyszemir lub Wyszebor.
Na starych zdjęciach Wyszkowa widnieje też pisownia Wyschkow - ale to czasy wojenne, więc nazwę pisano z niemiecka.
Sama nazwa osady po raz pierwszy została odnotowana i wymieniona w dokumencie określającym dobra biskupie zatwierdzone przez księcia Konrada Mazowieckiego na początku XIII wieku w - 1203 r. lub w 1239 r.
Wyszków przez większość swoich dziejów od zarania do XX wieku związany był z biskupami płockimi. Zawdzięcza też swoją świetność ich obecności i przyznawanym przywilejom. "Wyszków dla przyjemnego swego położenia, ulubionym był mieszkaniem pasterzy płockich, gdzie zwykle wiosnę lub lato przepędzali"- czytamy w "Starożytnej Polsce" M. Balińskiego. Tu zmarł 9 maja 1655 r. Karol Ferdynad Waza, syn Zygmunta III Wazy, biskup płocki. Z nim też związany jest "pomnik w kształcie obelisku, z szarego marmuru, 18 stóp wysoki, uwieńczony podwojnemi krzyżami; a że oprócz herbu Wazów (snop zboża), żadnych nie ma napisów, nie wiadomo przeto, z jakiej okoliczności pomnik ten i przez kogo wystawiony został. Krążą wprawdzie w ustach ludu podania, ale jedne drugim zupełnie przeciwne" - tak pisał M. Baliński. Jednak obelisk niewątpliwie ufundowany jest przez Wazów i związany z obecnością biskupa księcia Ferdynanda. Symbol zaś jest źródłem złotego snopa w herbie powiatu wyszkowskiego. Natomiast biała tarcza z czerwonym poprzecznym pasem - dzisiejszy herb miasta Wyszków jest wprost zapożyczony z herbu biskupów płockich.