Uwaga na gatunki inwazyjne! Nowa ryba zaobserwowana w Bużysku

Gatunek inwazyjny zaobserwowany 30.03.24 r. przez wędkarzy w w Bużysku został zidentyfikowany jako rekinek butlonosy (Scyliorhinus thursiops).
To oczywiście żart, podobnie jak zdjęcia, film i trzy pierwsze zdania prima aprilsowego newsa: ("Bardzo ciekawą i jednocześnie niepokojącą informacją są doniesienia wędkarzy z Koła PZW nr 65 w Małkini Górnej o niezidentyfikowanym gatunku ryb zaobserwowanym dwukrotnie na Bużysku. W dn. 30.03.24 r. udało się im wykonać dokumentację fotograficzną i filmową, jednak na jej podstawie nie podejmują się określić gatunku. Po świętach wędkarze zamierzają zwrócić się do o pomoc do naukowców z Katedry Ichtiologii i Akwakultury Wydziału Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytetu Warmińsko–Mazurskiego w Olsztynie.")

Pozostała część to - niestety - prawda. Rzeczywiście przybywa informacji o gatunkach inwazyjnych. Wszystkie wymienione w tekście nazwy gatunków inwazyjnych są prawdziwe, a gatunki te zaobserwowano w Polsce (aleksandretty obrożne, szakale złociste) i nad Bugiem (pozostałe wymienione w tekście).

Bardzo ciekawą i jednocześnie niepokojącą informacją są doniesienia wędkarzy z Koła PZW nr 65 w Małkini Górnej o niezidentyfikowanym gatunku ryb zaobserwowanym dwukrotnie na Bużysku.

W dn. 30.03.24 r. udało się im wykonać dokumentację fotograficzną i filmową, jednak na jej podstawie nie podejmują się określić gatunku. Po świętach wędkarze zamierzają zwrócić się do o pomoc do naukowców z Katedry Ichtiologii i Akwakultury Wydziału Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytetu Warmińsko–Mazurskiego w Olsztynie.

Jak podaje Dyrekcja Ochrony Środowiska: „inwazyjne gatunki obce (IGO, ang. IAS – Invasive Alien Species) to rośliny, zwierzęta, patogeny i inne organizmy, które nie są rodzime dla ekosystemów i mogą powodować szkody w środowisku lub gospodarce, lub też negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka. W szczególności IGO oddziałują negatywnie na różnorodność biologiczną, w tym na zmniejszenie populacji lub eliminowanie gatunków rodzimych, poprzez konkurencję pokarmową, drapieżnictwo lub przekazywanie patogenów oraz zakłócanie funkcjonowania ekosystemów. IGO oddziałują na rodzimą różnorodność biologiczną prawie wszystkich ekosystemów ziemi i stanowią jedno z największych zagrożeń dla tej różnorodności. Od XVII wieku IGO przyczyniły się do wyginięcia prawie 40% gatunków zwierząt, dla których przyczyna wyginięcia jest znana.”

Problem IGO stale narasta, głównie z powodu rozwoju globalnego handlu, transportu i turystyki, co może ułatwiać wprowadzanie i rozprzestrzenianie się gatunków obcych w środowisku. Jeżeli dla danego gatunku nowe środowisko jest wystarczająco podobne do rodzimego, gatunek ten może przetrwać i rozmnażać się. Nie napotykając naturalnych wrogów lub innych ograniczeń gatunek może stać się inwazyjny: "zwiększać obszar swojego występowania i wypierać gatunki rodzime. Proces ten wpływa na wzrost kosztów społeczno-ekonomicznych, zdrowotnych i ekologicznych na całym świecie. IGO stanowią zagrożenie dla rozwoju, poprzez swój wpływ na różne dziedziny gospodarki, jak: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, ale też na ekosystemy naturalne. Szkody te zwiększają się dodatkowo na skutek zmian klimatu, zanieczyszczenia środowiska, utraty siedlisk i przekształceń środowiska przez człowieka.”

IGO przybywają na teren Polski w bardzo różny sposób - na przykład podróżując różnymi środkami transportu wodnego, lądowego lub powietrznego (przenosząc się wraz z pojazdem lub jego ładunkiem do różnych zakątków kuli ziemskiej; jednym z najbardziej rozpowszechnionych sposobów przemieszczania się morskich gatunków obcych są wody balastowe statków oraz zanieczyszczone zewnętrzne części ich kadłubów). Innym sposobem implementowania obcych gatunków jest ich świadomie sprowadzanie w celu zwiększenia produkcji i konkurencyjności na rynku (np. dąb czerwony, łubin trwały, barszcz Sosnowskiego) lub jako rośliny ozdobne w ogrodach i parkach (np. kasztanowce, klon jesionolistny, nawłoć kanadyjska). Niektóre IGO pojawiają się na skutek ocieplenia klimatu – ze wschodu przywędrowały jenoty, zwiększa się zasięg modliszek, w okolicach Opola pojawiły się lęgowe papugi aleksandretty obrożne, w kilku miejscach odnotowano obecność szakali złocistych.

IGO przedostają się do środowiska również poprzez zamierzone lub przypadkowe wypuszczenie do środowiska zwierząt i roślin hodowanych w domu lub w przydomowych ogródkach. Coraz większe zagrożenie dla ekosystemów stanowią norki amerykański (uciekinierzy z hodowli) i szopy pracze (często porzucane przez właścicieli gdy zaczynają sprawiać kłopoty) oraz gady, płazy, ryby akwariowe oraz rośliny wyrzucane do stawów lub spuszczane do kanalizacji łatwo przedostają się do ekosystemów wodnych.
Żaden region Polski nie jest wolny od IGO. Obecność obcych gatunków najczęściej zgłaszają osoby mające częsty kontakt z przyrodą – leśnicy, ekolodzy, fotografowie przyrody, wędkarze.

W ostatnim czasie ekolodzy i fotografowie przyrody zgłaszali obserwacje nad Bugiem różnych gatunków IGO. Wielokrotnie zauważano inwazyjne: rośliny (kolczurkę klapowaną, nawłoć kanadyjską), owady (biedronki azjatyckie, wtyki amerykańskie, modliszki), ssaki (norki amerykańskie, jenoty, piżmaki, nutrie), ptaki (gęsiówki egipskie, bernikle kanadyjskie), raki (luizjańskie, marmurkowe, sygnałowe) i ryby (babki marmurkowate, sumiki karłowate).