JESIEŃ W OGRODZIE PAŹDZIERNIK

Na św. Szymona babie lato kona".

"Złota Polska jesień" przychodzi do nas w październiku. Drzewa i krzewy zmieniają swoje zielone liście na bajecznie kolorowe. Przyroda wokół nas przystraja się w kolory złote, żółte, czerwone i brązowe. Dni stają się coraz krótsze i chłodniejsze, a poranne przymrozki nadejdą nieuchronnie lada dzień. Cieszmy się tą przepiękną kolorową jesienią, gdyż po niej, w dość niedługim czasie przyjdzie jesień szara, smutna, deszczowa i wietrzna. Październik to czas bardzo wielu prac porządkowych w ogrodzie. Śpieszmy się, aby zdążyć z ich wykonaniem przed zimą.

Zbiór owoców. W październiku należy zebrać owoce najpóźniejszych odmian jabłoni i grusz. Podczas zrywania należy obchodzić się z owocami bardzo ostrożnie, aby ich nie poobijać, nie wyrwać szypułek i nie pokaleczyć. Tak zebrane jabłka i gruszki będą długo i dobrze się przechowywały. Owoce, które mimo ostrożnego zrywania uległy uszkodzeniu, należy od razu przeznaczyć na przetwory. Zdrowe owoce układamy poszczególnymi odmianami w oddzielnych skrzynkach i wstawiamy do chłodnego, wilgotnego i przewiewnego pomieszczenia.

Jabłka zimowe. W odpowiednio chłodnym i niezbyt suchym pomieszczeniu jabłka zimowe możemy przechowywać do lutego, a niektóre odmiany do maja. Jabłka tych odmian nabierają właściwego smaku i aromatu dopiero około Bożego Narodzenia. Stają się bardzo aromatyczne, tracą początkową cierpkość i są kruche. Wśród odmian jabłek zimowych wyróżniamy trzy grupy. Odmiany wczesne: "Melrose", "Bioken", "Glos¬ter", "Boskoop", "Idaret". Stare odmia¬ny regionalne: "Piękna z Rept", "Sztertyna Zielona", "Grochówka" i "Reneta Sudecka" i odmiany późne: "Ontario", "Topaz", "Pinova".

Zbiór owoców powyższych odmian należy prowadzić od połowy października do końca października. Jabłka zimowe o smaku lekko kwaśnym najbardziej nadają się na soki, kompoty i do wypieków ciast.

Sadzenie drzew i krzewów owocowych. Październik jest najodpowiedniejszym miesiącem do sadzenia młodych drzew i krzewów owocowych. Po zakupieniu tych roślin należy je jak najszybciej posadzić w ogrodzie. Drzewa i krzewy wysadzamy w wyznaczone wcześniej miejsca i dobrze przygotowaną glebę. Przy planowaniu i sadzeniu drzew i krzewów owocowych należy wcześniej rozplanować odpowiednie odstępy między drzewami w rzędzie i odstępy między rzędami. Planując powinniśmy brać zawsze pod uwagę czy są to drzewa karłowe, czy półkarłowe. Rzędy drzewek w sadzie powinny być wytyczone z północy na południe. Tak posadzone drzewa i krzewy będą miały odpowiednie nasło¬-necznienie i nie będą się nawzajem zacieniały. Najodpowiedniejszymi dniami do sadzenia są dni pochmurne, gdyż korzenie nie obsychają zbyt szybko, a drzewka nie są narażone na więdnięcie na słońcu. Kopiąc dołek o głębokości 50 cm należy ziemię żyzną i próchniczną odkładać na jedną stronę, a ziemię słabszą z niższych warstw na drugą stronę. W wykopanym dołku usy¬pujem
y kopczyk z ziemi lepszej, na którym rozkładamy korzenie drzewka i przysypujemy korzenie pozostałą ziemią. Ziemię wokół drzewka czy krzewu ugniatamy i obficie podlewamy. Po posadzeniu jesienią nie należy przycinać drzewek i krzewów, gdyż mogą przemarznąć. Czynność tę wykonamy wczesną wiosną. Młode drzewka należy zabezpieczyć przed mrozami i zwierzętami. W tym celu owijamy je słomą, plastikową siatką lub papierem falistym.

Przesadzanie drzew i krzewów. Przesadzanie najlepiej wykonać w końcu października. Drzewa i krzewy przeznaczone do przesadzenia należy wcześniej podlewać wodą. Przy przesadzaniu powinniśmy bardzo uważać, by nie uszkodzić korzeni i aby wykopać drzewo z jak największą bryłą korzeniową. Po przesadzeniu i udeptaniu ziemi wokół drzewa, należy je często i obficie podlewać.

Zbieranie gnijących owoców. Bardzo ważną czynnością, jaką należy wykonać jesienią w sadzie jest zebranie gnijących owoców spod drzew. Zebrane owoce najlepiej jest wywieźć lub głęboko zakopać. Z drzew obowiązkowo należy zebrać zeschłe owoce, tzw. "mumie", które są siedliskiem chorób grzybowych. Wygrabiamy i palimy opadłe liście.

Zbiór i przechowywanie warzyw. Z początkiem października zbieramy w pierwszej kolejności warzywa, które są wrażliwe na niskie temperatury, takie jak: buraki ćwikłowe, selery i marchew. Pod koniec października wykopujemy pory i pietruszkę, gdyż tym warzywom nie szkodzą nawet pierwsze lekkie przymrozki. Warzywa przechowujemy w piwnicach, będą one nam służyły przez całą zimę. Do dłuższego przechowywania nadają się odmiany warzyw kapustnych (kapusta biała, czerwona i włoska), warzywa korzeniowe (buraki, pietruszka, marchew i seler) oraz warzywa dyniowate (cukinia, dynia i kabaczki). Warzywa powinniśmy odpowiednio oczyścić i posortować. Przechowujemy je w chłodnej i wilgotnej piwnicy o temperaturze ok. 5 stopni.

Rośliny cebulowe. W październiku należy zakończyć sadzenia roślin cebulowych, takich jak: lilie, tulipany, szafirki, krokusy i czosnek ozdobny. Po wystąpieniu pierwszych przymrozków zagony z roślinami cebulowymi należy przykryć torfem, korą lub gałązkami sosnowymi.

Byliny przechowujemy w pomieszczeniu. W końcu października powinniśmy przystąpić do wykopania bulw dalii, begonii oraz karp paciorecznika (kanny). Przechowujemy je w chłodnym pomieszczeniu ok. 5 stopni, przysypane piaskiem lub trocinami i co pewien czas lekko zraszamy.

Róże. Jesienne sadzenie róż jest bardziej korzystne od sadzenia wiosennego. Rośliny posadzone w październiku szybciej się ukorzeniają i wiosną rozpoczynają znacznie wcześniej wegetację. Róże sadzimy w dobrze przygotowaną glebę, tzn. odpowiednio głęboko przekopaną, z usuniętymi chwastami i zasiloną obornikiem. Sadząc róże powinniśmy pamiętać, aby miejsca okulizacji znalazły się o kilka centymetrów głębiej od powierzchni ziemi. Po posadzeniu podlewamy obficie wodą, a następnie kopczykujemy i okrywamy, aby zabezpieczyć róże przed przemarznięciem.

Trawniki i iglaki. W październiku wygrabiamy opadłe liście z trawnika, gdyż pozostawione na trawie mogą być przyczyną gnicia trawy pod śniegiem. Pamiętać należy o częstym, systematycznym podlewaniu drzew i krzewów iglastych oraz roślin zimozielonych. Podlewanie iglaków należy przeprowadzać aż do bardzo późnej jesieni, zanim ziemia pod tymi roślinami nie zostanie dobrze zmrożona.