Związek Kurpiów ma 20 lat!

Pierwszym prezesem związku został Stanisław Kubeł, a po jego rezygnacji tę funkcję pełnił Henryk Gadomski. Młody związek od początku aktywnie działał. Już w 1998 r. po dwóch latach swojej działalności Związek Kurpiów został zauważony na ogólnopolskim forum – VI Kongresie Regionalnych Towarzystw Kultury w Radomiu, a nawet został wymieniony w rzędzie takich renomowanych stowarzyszeń jak Związek Podhalan czy Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Rzeczywiście Związek od samego startu, mimo braku doświadczeń i licznych trudności zrealizował wyłącznie siłami społecznymi wiele cennych inicjatyw i przedsięwzięć, m.in. I Zjazd Rodaków i Przyjaciół Ziemi Kurpiowskiej (28-29 VIII 1999 r.)

Mówiąc o Związku Kurpiów będącym nie jako w stanie „rozruchu” godzi się wspomnieć o znaczących dokonaniach na polu wydawniczym. W latach 1998-2000 ukazało się 7 publikacji, m.in.: „Pusco ty moja. Gadki i wiersze kurpiowskie” – Leszka Czyża, „Puszcza Kurpiowska w pieśni – ks. Władysława Skierkowskiego w opracowaniu Henryka Gadomskiego, „Osadnictwo kurpiowskie na Puszczy Białej – Wincentego Szydlika, „Losy Kurpiów. Sukcesy i porażki” – Stanisława Pajki.

Od 2000 r. pracami Związku kieruje nowe pokolenie na czele z prezesem Mirosławem Grzybem – rodakiem z Lipowego Lasu w gminie Baranowo, a zawodowo zajmującym się prowadzeniem firmy projektowo-budowlanej pod nazwą „Ostprojekt”. Przez cały czas Związek realizuje wiele różnych przedsięwzięć upamiętniających i popularyzujących historię, kulturę i tradycje małej – kurpiowskiej ojczyzny.

I tak od 2001 r. przyznawane są nagrody prezesa Związku Kurpiów za szczególne zasługi w rozwoju kulturalno-społecznym Kurpiowszczyzny. Do tej pory odbyło się 15 edycji tego rodzaju gali na których wręczono 178 „Kurpiowskich Oskarów”. Statuetki „Kurpika” są wręczane w 10 kategoriach: „Za działalność na rzecz promocji regionu”, „Pracodawca”, „Ochrona dziedzictwa kulturowego”, „Muzyka i taniec”, „Edukacja regionalna”, „Twórczość ludowa”, „Nauka i pióro”, „Talent”, „Budzenie tożsamości”, „Działalność publiczna”.

Godnym odnotowania jest też fakt, że Związek od 2002 r. wydaje magazyn regionalny „Kurpie”. Do tej pory ukazało się 59 numerów.

Związek Kurpiów ma również znaczące dokonania na polu wydawniczym. Dzięki jego staraniom od 2000 r. ukazało się kilkadziesiąt publikacji książkowych. Nie sposób tu wymienić ich wszystkich. Ograniczę się przeto do wskazania kilku tytułów tych szczególnie ważnych w poznawaniu historii i kultury Kurpiów m.in. ks. Władysława Skierkowskiego – „Puszcza Kurpiowska w pieśni” w opracowaniu Henryka Gadomskiego, „Puszcza Kurpiowska” – Adama Chętnika, „Kurpie” – Ludwika Krzywickiego, „Legendy i podania Kurpiów – praca zbiorowa, „Kurpiowska ballada” – Władysława Karaszewskiego, „Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku” – Stanisława Pajki, „Zosia i Karol w Ostrołęce – Jerzego Kijowskiego, „Kurpiowskie kwiaty” – Agnieszki Tańskiej, „Kurpie – najważniejsi w dziejach” – praca zbiorowa, „Gadki kurpiowskie” – Leszka Czyża.

Mówiąc i wielopłaszczyznowej działalności regionalnej Związku Kurpiów należy też wspomnieć, że był organizatorem kilkunastu konferencji naukowych. Obejmowały one takie tematy jak: „Ks. Władysław Skierkowski – kurpiowski Kolberg”, „Osadnictwo Kurpiów i Kresowiaków na Warmii i mazurach po II wojnie światowej”, „Życie i twórczość Henryka Syski – pisarza Mazowsza, Kurpi, Mazur i Warmii”.

Związek Kurpiów z myślą o integracji Kurpiów podjął szereg innych pożytecznych inicjatyw. I tak np. w 2012 r. odbył się w Gminnym Ośrodku Kultury w Turośli „sejmik” kurpiowskich stowarzyszeń regionalnych pod hasłem „Co Kurpiom najbardziej dziś potrzebne?” na tym spotkaniu podjęto dyskusję nad istotnymi problemami dla rozwoju kulturalno-społecznego regionu kurpiowskiego i roli, jaką do spełnienia mają stowarzyszenia i instytucje kultury.

Zasługuje również na uwagę fakt, że Związek aktywnie włączył się do prac badawczych nad mową kurpiowską. Pracami tymi od wielu lat kieruje prof. Jerzy Rubach – wybitny językoznawca o międzynarodowej renomie. W tym wielkim trudzie badawczym pomaga mu wielu Kurpiów, m.in. Tadeusz Grec, Henryk Gadomski, Leszek Czyż, Stanisław Sieruta. W 2010 r. ukazała się pionierska książka prof. Jerzego Rubacha „Zasady pisowni dialektu kurpiowskiego”.

W 2010 r. ukazał się „Śpiewnik kurpiowski” pod redakcją Henryka Gadomskiego przy współpracy Tadeusza Greca, Mirosława Grzyba i innych regionalistów. W 2013 r. ukazał się „Słownik wybranych nazw i wyrażeń kurpiowskich”, który opracowali: Henryk Gadomski, Mirosław Grzyb i Tadeusz Grec we współpracy z kilkudziesięcioma regionalistami z Kurpi.

W 2014 r. z konferencji z cyklu „Kultura językowa Kurpiów został również zaprezentowany „Multimedialny słownik kurpiowski w opracowaniu wyżej wymienionych autorów, który znajduje się na stronie internetowej www.slownikkurpiowski.pl. Ostatnio ukazała się książka „Kurpiowska koniugacja” – prof. Jerzego Rubacha. Obecnie jest w trakcie korekty tegoż autora praca „Deklinacja kurpiowska”.W wielu szkołach w powiecie ostrołęckim są prowadzone zajęcia związane z dialektem kurpiowskim oraz z historią i kulturą Kurpiów. Pragnieniem Związku jest aby takowe zajęcia odbywały się we wszystkich szkołach na Kurpiowszczyźnie.

Godzi się też wspomnieć, że Związek zaangażował się w obchody 130. rocznicy urodzin Adama Chętnika przypadającej w 2015 r.

Związek Kurpiów liczy obecnie 236 członków indywidualnych oraz 23 zbiorowych. Do członków zbiorowych należy 12 gmin: Czarnia, Baranowo, Długosiodło, Jednorożec, Kadzidło, Lelis, Łyse, Myszyniec, Olszewo-Borki, Rozogi, Zbójna; trzy powiaty: łomżyński, ostrołęcki, przasnyski; 8 placówek szkolnych oraz Zespół Pieśni i Tańca „Klęcinianki”.

Związek ma swojego kapelana w osobie ks. kanonika Wiesława Białczaka – proboszcza parafii pw. Nawiedzenia NMP w Ostrołęce. Zapisy o wielorakiej działalności Związku są zawarte w 15 tomach kroniki. Od dawna Związek jest wpisany do organizacji pożytku publicznego.

Po 20 latach działalności Związek Kurpiów wyraźnie wpisał się nie tylko w pejzaż kulturowy w rodzinnym regionie, ale także zaznaczył swoją obecność w ogólnopolskim ruchu społeczno-kulturalnym. Wymownym tego przykładem jest przyznanie Związkowi Kurpiów w 2004 r. w dniu Święta Niepodległości prestiżowej nagrody „Pro Publico Bono” za działalność w dziedzinie upowszechniania dziedzictwa narodowego oraz Medalu „Pro Masovia”.