Dla Pomorza nasza obecność we wspólnocie ma wymiar nie tylko gospodarczy

Ponad 59 mld zł ze środków unijnych napłynęło do województwa pomorskiego w ciągu dwóch dekad obecności w europejskiej Wspólnocie. Zrealizowano za nie około 40 tys. projektów - od tych najbardziej widocznych, budowlanych zadań infrastrukturalnych, do tzw. miękkich, m.in. szkoleń, których rezultaty widoczne są w edukacji młodzieży czy wsparciu seniorów.

Próby podsumowania dwóch dekad województwa pomorskiego zazwyczaj rozpoczynają się od tych inwestycji, które są najbardziej widoczne. Tu na pierwszym miejscu można umieścić Pomorską Kolej Metropolitalną, wybudowaną fragmentami od podstaw i częściowo włączoną w istniejącą sieć połączeń kolejowych w regionie Trójmiasta, wraz z zakupem nowego taboru. Z przewozów PKM, której wartość sięgnęła niemal miliard złotych, skorzystało w zeszłym roku ok. 5 mln pasażerów. I nie jest to projekt skończony - trwają przygotowania do budowy kolejnej odnogi sieci - w kierunku południowych dzielnic Gdańska.

Za środki z unijnych programów operacyjnych dla województwa pomorskiego rozbudowane, całkowicie zmodernizowane zostało gdańskie lotnisko. Po wybudowaniu nowego terminalu pasażerskiego port lotniczy im. Lecha Wałęsy w Rębiechowie stał się trzecim tego typu obiektem w Polsce, z którego skorzystało w minionym roku 5,9 mln pasażerów. Zmodernizowane zostały także porty morskie w Gdańsku i Gdyni.

To dzięki środkom unijnym w województwie pomorskim, podobnie zresztą jak w całej Polsce, wyremontowana została sieć lokalnych tras. To co najmniej 11 zmodernizowanych odcinków dróg będących w gestii województwa pomorskiego. Powstawały też nowe trasy dojazdowe - m.in. do odcinków autostrady A1 i trasy szybkiego ruchu przecinających województwo. Ze środków unijnych modernizowane były komunikacja miejska, węzły przesiadkowe, drogi w miastach, w tym trasa z tunelem pod Martwą Wisłą w Gdańsku. To także budowa obwodnic - m.in. w Słupsku, gdzie w 2019 r. oddano pierwszy odcinek miejskiego ringu, czyli wewnętrznej obwodnicy miasta. Unia wsparła tę inwestycję w kwocie 112 mln zł.

Sieć transportowa jest wedle opinii ekspertów gospodarczym krwioobiegiem, zapewniającym możliwość przewozu towarów, ale też umożliwiającym dotarcie pracowników do miejsca zatrudnienia, co wpływało na konkurencyjność i szerszą dostępność usług.

- W skali makroekonomicznej od 2004 roku Pomorze znacząco zmniejszyło dystans zamożności, czyli wartości PKB na jednego mieszkańca. W momencie wejścia do UE wartość PKB województwa pomorskiego stanowiła 50 proc. średniej unijnej. W 2021 r. było to już 75 proc. W wartościach rzeczywistych to prawie poczwórny wzrost wartości: z 52,6 mld zł w 2004 r. do 191,4 mld zł w 2022 r. Podobnie zwiększyła się wartość eksportu województwa pomorskiego. W 2004 roku było to 22,2 mld zł, a w 2022 roku - już niemalże czterokrotnie więcej, bo 83,3 mld zł. To korzyści wynikające głównie z udziału Pomorza w otwartym rynku na terenie UE - pisali Marcin Twardokus i Piotr Cygert w artykule „20 lat Pomorskiego w Unii”, na stronie funduszeuepomorskie.pl.

Nie tylko jednak inwestycje gospodarcze, infrastrukturalne są tymi najbardziej widocznymi. Trzeba wymienić bowiem rewitalizację zabytkowych budynków, w tym kościołów, starówek. Zyskała kultura - powstał Teatr Szekspirowski w Gdańsku, Europejskie Centrum Solidarności, Filharmonia na Ołowiance, ale też Spichlerze Sztuki w Słupsku czy Żuławski Park Historyczny w Nowym Dworze Gdańskim.

Unijna dotacja pomogła też w budowie obiektów sportowych (np. Parku Wodnego „Trzy Fale” w Słupsku - obiekt otrzymał 20 mln zł). Unijne dotacje zasiliły w regionie słupskim także inwestycje ekologiczne, jak choćby budowę sieci ciepłowniczej w Potęgowie (2019 r.), która jest zasilana energią z biogazowni. Środkami unijnymi dofinansowano także budowę Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni czy Centrum Kompetencji STOS Politechniki Gdańskiej. Ta ostatnia instytucja zapewni przedsiębiorcom dostęp do zaawansowanej infrastruktury badawczej, koniecznej do analizy potencjału i praktycznego zastosowania koncepcji innowacyjnych rozwiązań. Działający tu superkomputer Kraken pozwoli prowadzić zaawansowane prace badawcze, związane m.in. z rozwojem sztucznej inteligencji, energetyką jądrową, technologiami ochrony środowiska, medycyną i farmaceutyką.

Fundusze unijne obecne były w projektach dotyczących turystyki. Dzięki nim powstała sieć szlaków rowerowych, np. na Kaszubach czy Mierzei Wiślanej i Żuławach czy żeglarskich marin w ramach Pętli Żuławskiej.

Modernizowana była służba zdrowia, w postaci remontów budynków szpitalnych, przychodni, ale też zakupów specjalistycznego wyposażenia czy programów profilaktycznych, mających na celu zwalczanie chorób cywilizacyjnych. Wsparcie uzyskały też liczne szpitalne oddziały ratunkowe, zakupione zostały ambulanse i specjalistyczny sprzęt.

Dzięki wsparciu funduszy europejskich, powstało ponad 3,3 tys. miejsc opieki dla dzieci do lat 3 oraz ponad 10,3 tys. miejsc przedszkolnych, stwarzając nowoczesne i bezpieczne środowisko dla najmłodszych. Projekty te przyniosły korzyści także nauczycielom, którzy podnosili swoje kwalifikacje. Sztandarowym przykładem inwestycji w edukację jest projekt „Zdolni z Pomorza”.

- To wyjątkowe przedsięwzięcie strategiczne realizowane przez Samorząd Województwa Pomorskiego, wsparte finansowo przez

Unię Europejską. Dzięki inwestycji o wartości blisko 50 mln zł, utalentowani uczniowie z Pomorza mają możliwość rozwijania swoich zdolności, co pozwoli im w przyszłości efektywnie wykorzystać swój potencjał na rynku pracy - pisali Marcin Twardokus i Piotr Cygert.

Środki unijne to wiele projektów tzw. miękkich, rozwijających m.in. kompetencje przedsiębiorców, dzięki szkoleniom, stażom i praktykom, ale też dotacjom pomagającym otworzyć i rozwijać własny biznes. Blisko 23 tys. osób otrzymało bezzwrotne dotacje na założenie własnej firmy. Na wsparcie mogły liczyć nie tylko firmy typu start-up, ale także istniejące przedsiębiorstwa. Szacuje się, że ze wsparcia Unii Europejskiej skorzystało ponad 33 tysiące pomorskich przedsiębiorców.

Dzięki środkom z Unii Europejskiej ponad 14 tys. osób wymagających szczególnej troski i opieki objętych zostało usługami asystenckimi i opiekuńczymi. Także możliwości zwiększenia dostępności usług społecznych dla seniorów.

- Nie sprowadzam wartości UE do roli płatnika, ale pieniądze przyszły w samą porę, bo nasza infrastruktura drogowa, uczelniana, szpitalna przed rokiem 2004 była w bardzo złym stanie. Fundusze unijne odmieniły jakość życia na wsi i w mieście - mówił „Dziennikowi Bałtyckiemu” europoseł Janusz Lewandowski.

- Wymiar materialny naszej 20-letniej obecności w UE jest jednoznaczny. Sami, jako Polska, jako województwo pomorskie, takich pieniędzy nie zdołalibyśmy wygenerować. Skutecznie korzystaliśmy z licznych programów - mówi dr Tomasz Sowiński z Uniwersytetu Gdańskiego, w czasach rządów Jerzego Buzka wojewoda gdański i pomorski. - Co najważniejsze, większość zrealizowanych inwestycji infrastrukturalnych przełożyła się na rozwój gospodarczy, społeczny całego regionu. Zauważmy chociaż, jaki wpływ na komunikację w miastach województwa ma rozbudowa i modernizacja sieci dróg, w tym oczywiście autostrady. Nie mogę nie wspomnieć o inwestycjach w naukę, w tym choćby budowę biblioteki i nowych wydziałów Uniwersytetu Gdańskiego, ale też modernizacji innych, pomorskich uczelni.

Przed dwoma dekadami środki unijne były uznawane za „wędkę”, która zapewni rozwój państwom wstępującym do Wspólnoty. W ramach kolejnych perspektyw finansowych zmieniały się też cele finansowania unijnego i sposoby pozyskiwania funduszy.

- Metodologia pozyskiwania środków i tworzenia projektów w ramach UE ewoluuje, bo zmienia się cała Wspólnota, w tym kraje, które dołączyły w 2004 r. i później. Dzięki środkom unijnym społeczności tych państw, w tym Polski, osiągnęły poziom zamożności, na jakim są mieszkańcy wielu krajów starej Unii. Tym samym cele w kolejnych budżetach unijnych będą inne, będą dotyczyły innych sfer rozwoju - podkreśla dr Sowiński.

Nie oznacza to, że nie będzie możliwości pozyskiwania środków wspólnotowych na kolejne „duże” projekty. W Gdańsku to choćby wspomniana budowa sieci kolejowej do południowych dzielnic, w Trójmieście.

- Dzięki środkom z nowej perspektywy na lata 2021-2027 zakupionych zostanie 31 nowoczesnych pociągów do obsługi połączeń regionalnych oraz trasy Szybkiej Kolei Miejskiej z Gdańska do Wejherowa. Wartość całej inwestycji zakupu pociągów wyniesie ponad 1,1 mld zł. Szacuje się, że dofinansowanie z Funduszy Europejskich wyniesie ponad 650 mln zł. Dodatkowo zaplanowano zakup 10 pojazdów kolejowych z KPO na kwotę ponad 345 mln zł - dodają Marcin Twardokus i Piotr Cygert.

- Dodałbym wśród takich priorytetów przywrócenie możliwości żeglugowych Wiśle oraz innym szlakom śródlądowym w Polsce. Ta inwestycja miałaby ogromne znaczenie dla transportowego korytarza Bałtyk-Adriatyk. Wisła to również potencjalne źródło czystej energii. Sądzę, że mógłby to być kolejny, bardzo efektywny projekt zrealizowany dzięki środkom europejskim - zaznacza Tomasz Sowiński.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź "Dziennik Bałtycki" codziennie. Obserwuj dziennikbaltycki.pl!