75. rocznica buntu więźniów obozu zagłady Treblinka II [ZDJĘCIA]

2 sierpnia 1943 roku w obozie zagłady Treblinka II wybuchł bunt. Nierówną walkę z obozowymi strażnikami podjęło ponad 700 więźniów. Około 200 uczestników buntu wydostało się poza teren obozu. Kilkudziesięciu z nich przeżyło wojnę. 19 lutego 2016 r. zmarł Samuel Willenberg – ostatni więzień obozu zagłady Treblinka II.

2 sierpnia, w 75. rocznicę buntu więźniów, w Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince z inicjatywy Żydowskiego Instytutu Historycznego odbyła się uroczystość upamiętniająca bohaterów buntu.

Na największym cmentarzu polskich Żydów przemawiali kolejno: Jolanta Hercog - zastępca dyrektora ŻIH, ambasador Izraela Anna Azari, Włodzimierz Paszyński - zastępca prezydent m. st. Warszawy i Ada Krystyna Willenberg - wdowa po Samuelu Willenbergu.

List od Prezydenta RP Andrzeja Dudy odczytał minister Wojciech Kolarski, a list od wicepremiera Piotra Glińskiego - Piotr Szpanowski, zastępca dyrektora departamentu dziedzictwa kulturowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Był także Mateusz Szpytma - wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, który odczytał list od prezesa IPN.

Fragmenty relacji więźnia obozu Treblinka II Abrahama Jakuba Krzepickiego odczytał Marek Zając - Sekretarz Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.

Psalmy w intencji więźniów odmówili: Naczelny Rabin Polski - Michael Schudrich, rabin Stas Wojciechowicz, rzecznik Episkopatu Polski ks. Paweł Rytel-Andrianik, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Węgrowie ks. Paweł Szwedo i proboszcz parafii ewangelicko-reformowanej w Warszawie ks. Michał Jabłoński.

Pod pomnikiem ofiar obozu zagłady wieńce złożyli: ambasador Czech Ivan Jestřáb, ambasador Niemiec Rolf Nikiel, pierwszy radca ambasady Francji Mathieu Carmona, przedstawiciele Ambasady Stanów Zjednoczonych – Frank Finver, radca ds. prasy i kultury oraz John Armstrong, radca ds. ekonomicznych, przedstawiciel Ambasady Królestwa Niderlandów - Krzysztof Weyher, przedstawicielka Ambasady Austrii - Aleksandra Radziwoń, pracownicy Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince oraz przedstawiciele instytucji kultury i żydowskich organizacji społecznych.

W 75. rocznicę buntu więźniów obozu zagłady Treblinka II w siedzibie Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince otwarto wystawę „Szmul Zygielbojm. Milczeć nie mogę i żyć nie mogę”. Na 18 planszach z tekstami w językach polskim i angielskim zestawiono najważniejsze fakty z biografii działacza politycznego związanego z socjalistyczną partią Bund, który od lutego 1942 r. pełnił funkcję członka Rady Narodowej przy rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w Londynie. Zaprezentowane materiały przedstawiają życie i działalność Zygielbojma. W nocy z 11 na 12 maja 1943 r. w Londynie na znak protestu przeciwko obojętności świata wobec Zagłady Żydów Szmul Zygielbojm popełnił samobójstwo. W liście pożegnalnym skierowanym do władz RP w Londynie Zygielbojm napisał: „Milczeć nie mogę i żyć nie mogę, gdy giną resztki ludu żydowskiego w Polsce, którego reprezentantem jestem. (..) Nie było mi dane zginąć tak, jak oni, razem z nimi. Ale należę do nich, do ich grobów masowych.”